Morgen begint de maand maart en is het is alweer bijna een jaar geleden dat ik mijn moeder verloor: op 16 maart 2019 is zij overleden.
Een voorheen betekenisloze dag was 16 maart en die zal nooit meer hetzelfde zijn.
Nu zijn er meer dagen die ooit betekenisloos waren en nu wél betekenis hebben, door zogenaamde “life events” die op die dagen plaatsvinden. Ondanks dat daar vele mooie én nare gebeurtenissen tussen zitten, die allemaal een herinnering met zich meedragen is de sterfdag van mijn moeder absoluut de dag die met stip op nummer 1 staat als het gaat om meest gedenkwaardige dagen.
En dan valt rouw ineens rauw op je dak
In mijn geval niet eens zo heel rauw, want er ging een ingrijpend ziektebed aan het overlijden vooraf. En toch… als het moment daar is, is al wat vooraf in gedachten voorbij komt een schim van de emotie en de pijn van de werkelijkheid.
Hoe ga ik dit overleven? Hoe ga ik deze pijn, het verdriet, het gemis verwerken? Er zijn momenten geweest dat ik niet geloofde dat ik dat kon en het idee had dat er zich een acute en eeuwigdurende depressie aangediend had
Maar goed: ik ken mijzelf best redelijk en weet dat ik veerkracht bezit, het vermogen om te herstellen bij tegenslag en stress. Ik heb daarnaast geleerd wat gezonde manieren van verwerking zijn en wat te doen ingeval van stress. Adviezen die ik cliënten geef, heb ik zelf ter harte genomen met een termijn van wanneer ik mij beter zou moeten voelen, omdat ik anders mijzelf verplicht stelde om naar de huisarts te gaan voor verdere ondersteuning. Tot de huisarts is het niet gekomen, ik mag zeggen dat ik mij inmiddels weer oké voel. Met vlagen nog verdrietig en het gemis is er nadrukkelijk. Echter, die hele scherpe rand is eraf.
Litteken
De tijd heeft een litteken achtergelaten en gelukkig is de wond niet gaan ontsteken.
Want wat nu als dat wel gebeurd zou zijn? De wond heelt niet en gaat etteren? Dan spreken we over complexe of gecompliceerde rouw. Hiervan kan sprake zijn wanneer er “een jaar na het verlies een aanhoudende lijdensdruk blijft waarbij emotionele verdoving, onthechting of een eigen doodswens aanwezig is om bij de overledene te kunnen zijn”. Hulp van een rouwprofessional is dan echt op zijn plaats, probeer dat niet alleen op te lossen.
Buiten het feit dat ik met mijzelf moest “dealen”, was daar ook mijn 9-jarige dochter. Zij heeft op dat moment de leeftijd bereikt dat de onomkeerbaarheid van de dood begrepen wordt. En haar rouw is dus net zo rauw als die van mij.
Enerzijds een verzwaring in mijn eigen verwerkingsproces om haar hier ook doorheen te loodsen, anderzijds een redding omdat dit een doel geeft. Een doel om door te gaan, dit te boven te komen. Ik deel graag tips met je om jouw kind te begeleiden in een periode van rouw.
Begeleidingstips voor een kind in een rouwperiode
- Vertel je kind zoveel mogelijk over de feiten en omstandigheden van het overlijden. Ga ervan uit dat de fantasie van kinderen erger is dan de werkelijkheid. Pas de wijze waarop je kinderen informeert wel aan de leeftijd en het begrippenkader van het kind aan.
- Betrek je kind zoveel mogelijk bij alles wat geregeld moet worden. Hun inbreng en wensen zijn belangrijk. Mogelijk kunnen ze ook taken op zich nemen waardoor ze zich nog meer betrokken voelen.
- Ga met je kind afscheid nemen van de overledene. Ook als ze er tegenop zien, vraag dan na waar ze tegenop zien. Dwing niet maar stimuleer wel.
- Laat je kind aanwezig zijn bij een condoleancebezoek. Het is een verrijkende ontmoeting waar kinderen veel leren over verdriet, troosten en getroost worden.
- Vanaf de leeftijd van een jaar of zes is het aan te raden om je kind mee te nemen naar de uitvaart.
- Wanneer je als volwassene zelf erg emotioneel betrokken bent bij degene waarvan afscheid genomen wordt zorg er dan voor dat er iemand aanwezig is die eventueel voor de kinderen kan zorgen zodat je emotionele ruimte voor jezelf creëert.
Na de uitvaart – Tips
- Stop dierbare spullen en herinneringen aan de overledene niet weg. Treffend is de animatiefilm “Coco” van Disney/Pixar met het thema ‘Dood ben je als je bent vergeten’.
- Geef aandacht aan je rouwende kind op het moment dat hij of zij het nodig heeft. Dit kan ineens optreden op de meest onverwachte momenten. Laat vallen wat je aan het doen bent, breek een telefoongesprek af en schuif de computer of smartphone terzijde. Vraag niet aan je kind om gevoelens uit te stellen, te doen of ze er niet zijn of te veranderen. Zorg dat kinderen altijd bij je terecht kunnen en wat je zegt is minder van belang dan gewoon aanwezig en beschikbaar te zijn.
- Ga ervan uit dat jouw kind bezig is met het verlies al laat een kind dat niet altijd merken. Ga in op signalen of begin er zelf over. Vraag regelmatig hoe het gaat ook al lijkt er geen aanleiding voor te zijn.
- Besteed op bepaalde momenten expliciet aandacht aan het overlijden. Bijvoorbeeld op de verjaardag van degene die overleden is of op de sterfdag. Bedenk een ritueel om samen op die dag de overledene te gedenken.
- Schrik niet van bizarre spelletjes die kinderen kunnen spelen met de dood als thema. Het is voor hun een manier om grip proberen te krijgen op het verlies.
- Verbied je kind niet met anderen te praten over wat ze meegemaakt hebben. Het is belangrijk dat een kind zich ook buiten het gezin kan uiten.
Hulp of advies nodig? Neem contact op en we plannen snel een afspraak.
PS: “De dag dat jij ging werd een deel in mij stil en die dag zal ik nooit meer vergeten. Wanneer ik nu naar de sterren kijk, is er altijd eentje die knipoogt naar mij… was dat altijd al zo?”
By(e) Amanda – Praktijk Senzies
